Kısaca Uzlaştırma;
Eski düzenlemede uzlaşma kavramı kullanılırken, 6763 Sayılı Kanun ile uzlaştırma kavramına yer verilmiştir. Uzlaştırma kısaca, suçun mağduru ile şüpheli arasında anlaşma sonucunda ceza yargılamasının sona ermesi halidir. Uzlaşma yoluna giden mağdur şikayetten vazgeçmiş değildir, ancak şikayetten vazgeçen kişi uzlaşma yoluna gidemeyecektir. Her suç uzlaşma kapsamına girmemektedir. Aşağıda daha detaylı olarak belirteceğimiz gibi Türk Ceza Kanunu ve bir kısım özel kanunlarda yer alan bazı suçlar uzlaşma kapsamına girmektedir. Uzlaşma konusunda tarafların iradesi söz konusu olur ise, dosyaya bir uzlaştırmacı atanır ve taraflar uzlaştırmacı önünde anlaşarak kendileri hakkındaki kararı yine kendileri verirler. Suç şüphelisinin ortaklaşa kararlaştırılan şeyi yapmasıyla uzlaşma süreci tamamlanır ve ceza yargılaması biter. Bu işlemden sonra artık bir ceza davası açılmayacak, açılmış bir dava var ise dava düşecek ve şüphelinin adli sicil kaydına(sabıka kaydına) herhangi bir kayıt işlenmeyecektir. Son düzenleme ile artık uzlaştırma kurumu uzlaşmaya tabi suçlar için zorunlu hale getirilmiş, bu suçlarla ilgili bir soruşturma yapılır ise dava açılmadan evvel taraflar uzlaşmaya teşvik edilirler. Açılmış bir dava var ise, dosya uzlaştırmacıya gönderilir ve taraflar uzlaştırmacı tarafından davet edilirler. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar gören, kendisine uzlaşma teklifinde bulunulduktan itibaren üç gün içinde kararını bildirmediği takdirde, teklifi reddetmiş sayılır. Uzlaştırmacı, dosya içindeki belgelerin birer örneği kendisine verildikten itibaren en geç otuz gün içinde uzlaştırma işlemlerini sonuçlandırır. Uzlaştırma bürosu bu süreyi en çok yirmi gün daha uzatabilir.
5271 Sayılı Ceza Muhakamesi Kanunu’nun 253.maddesi, 6763 sayılı Kanun’un 34 maddesi ile değiştirilerek uzlaşma kapsamına giren suçların kapsamı genişletilmiştir. Ayrıca daha önce etkin pişmanlık kapsamında olduğu için uzlaştırma kapsamı dışında kalan şikayete bağlı suçlar, etkin pişmanlığa dair hükmün kaldırılması nedeniyle uzlaştırma kapsamına girmiştir. Buna göre; aşağıda Türk Ceza Kanunu’na göre uzlaştırma kapsamına giren suçlar sıralanmıştır. Ayrıca özel kanunlarda düzenlenip şikayete tabi olduğu için uzlaştırma kapsamına giren suçlar da ayrıca bir liste olarak belirtilmiştir.
Türk Ceza Kanununda uzlaştırma kapsamına giren suçlar şunlardır:
Kasten Yaralama Suçu (TCK m. 86, 3. fıkra hariç)
Kasten Yaralamanın İhmali Davranışla İşlenmesi Suçu (TCK m. 88)
Taksirle Yaralama Suçu (TCK m. 89)
Malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara uğratacağından veya sair bir kötülük edeceğinden bahisle tehdit (TCK m. 106)
Tehdit Suçu (TCK m. 106/1)
Konut ve İşyeri Dokunulmazlığını İhlal Suçu (TCK m. 116)
İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu (TCK m. 117/1)
Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma Suçu (TCK m. 123)
Hakaret Suçu (TCK m. 125) Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu (TCK m. 130)
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu (TCK m. 132)
Konuşmaları Dinleme ve Kayda Alma Suçu (TCK m. 133)
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu (TCK m. 134)
Hırsızlık Suçu (TCK m. 141)
Kullanma Hırsızlığı suçu (TCK m. 146)
Alacağın Tahsili Maksadıyla Cebir ve Tehdit Kullanılması Suçu (TCK m. 150)
Mala Zarar Verme Suçu TCK m. 151 İbadethaneler ve Mezarlıklara Zarar Verme Suçu (TCK m. 153)
Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçu (TCK m.154)
Güveni Kötüye Kullanma Suçu (TCK m.155)
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçu (TCK m. 156)
Dolandırıcılık Suçu (TCK m. 157)
Dolandırıcılığın, bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi hali (TCK m. 159)
Kayıp veya Ele Geçen Eşyayı Tasarruf Suçu (TCK. m. 160)
Şirket veya Kooperatifler Hakkında Yanlış Bilgi Verme Suçu (TCK m. 164)
Suç Eşyasını Satın Alma veya Kabul Etme Suçu (TCK m. 165)
Bilgi Vermeme Suçu (TCK m. 166)
Yağma ve nitelikli yağma hariç “Malvarlığına Karşı Suçlar” başlığı altında yer alan suçların haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi hali (TCK m. 167)
Açığa İmzanın Kötüye Kullanılması Suçu (TCK m. 209)
Aile Hukuku Yükümlülüğünün İhlali Suçu (TCK m. 233/1)
Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu (TCK m. 234)
Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması suçu (dördüncü fıkra hariç, TCK m. 239)
Yabancı devlet bayrağına karşı hakaret suçu (TCK m. 341)
Yabancı Devlet Temsilcilerine Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 342)
Mağdurun veya suçtan zarar görenin gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi olması koşuluyla, suça sürüklenen çocuklar bakımından ayrıca, üst sınırı üç yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlar (CMK m. 253/1-c)
Uzlaştırma hükümlerinin uygulanabileceği bazı özel kanunlar şunlardır:
Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
Ticari İşletme Rehni Kanunu
İcra ve İflas Kanunu
Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu
Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu
Türk Ticaret Kanunu
Sigorta Murakabe Kanunu
Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun
Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu m. 33